Šetnja ili vožnja Bulevarom Mihajla Pupina u Novom Sadu istovremeno predstavlja i razgledanje izložbe moderne arhitekture u Novom Sadu. Duž pomenutog Bulevara nalaze se najznačajnija dela arhitekture XX veka u Novom Sadu, dela značajnih autora, a neke građevine predstavljaju njihova reprezentativna dela.
Bulevar Mihajla Pupina je nastao posle Prvog svetskog rata nakon strateške odluke tadašnjih gradskih vlasti da urbanistički razvoj grada usmere ka Dunavu. Nekadašnja vodoplavna, ritska površina limana između tradicionalnog centra (oko Zmaj Jovine i Dunavske) i Dunava je nasipanjem dovedena na kotu sigurnu od visokih voda Dunava i time omogućeno stvaranje grada izgradnjom stambenih blokova, javnih površina (ulica, Dunavskog parka i Keja).
Ova odluka se poklopila sa konceptom državnih vlasti novostvorene Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (Jugoslavija) da regionalni centar vlasti na nivou banovine smesti u Novi Sad. Time je Novi Sad dobio novu upravnu ulogu u širem regionu, centar Dunavske banovine. Izgrađen je Banovinski kompleks prema projektu Dragiše Brašovana, a u okolini je sagrađen veliki broj stanova za potrebe činovnika u narasloj administraciji.
Do Drugog svetskog rata ceo potez limana se popunio blokovima i parkovima. Glavna ulica ovog dela grada postala je Bulevar kraljice Marije koja je preuzela ulogu grede od istorijskoh centra do Pristaništa na Dunavu, duž Dunavske ulice. Važnost Bulevara povećao je novosagrađeni most Kraljevića Tomislava u osi Bulevara koji je saobraćaj prebacivao na sremsku stranu. Pored arhitekte Brašovana, na potezu Bulevara svojim delima se istakao i Đorđe Tabaković. Njih dvojica su dali pečat predratnom izgledu ovog dela grada.
Posle Drugog svetskog rata Bulevar menja ime u Maršala Tita. Tadašnji planeri donose odluku da radikalnim urbanističkim haussmanovskim potezom probijanja blokova produže Bulevar ka samom srcu istorijskog Novog Sada. Ova intervencija učinjena je iz nekoliko razloga spajanjem Varadinskog mosta sa Uspenskom ulicom i Jovana Subotića stvoren je saobraćajni poluprsten oko centra koji centralni gradski Trg Slobode i okolne ulice oslobađa motornog saobraćaja produženjem širokog, osunčanog Bulevara sa novim modernim poslovnim zgradama u duhu vremena i pojačanom aksijalnošću, prostorno se naglašava ideološka potreba za građenjem novog otvorenog socijalističkog grada sa Maršalovim bulevarom kao glavnom saobraćajnom arterijom i gradskom osom.
U osu novog bulevara smeštena je vertikala, poštanski soliter, treće delo Dragiše Brašovana. Duž Bulevara su izgrađene poslovne zgrade i robne kuće, hramovi novog doba. Probijanje novog bulevara donelo je i izvesne prostorne i urbanističke probleme. Porušeno je nekoliko istorijski i stilski vrednih građevina, između kojih je i Jermenska crkva, jedinstvena na ovim prostorima, potom zatvoren je Trg Galerija neadekvatnom građevinom sa zadnje strane. Ceo prostor oko novog dela Bulevara i dalje deluje razgrađeno, posebno u zonama velikih raskrsnica.
Tokom devedestih godina XX veka Bulevar dobija današnji naziv, Bulevar Mihajla Pupina, velikog naučnika poreklom iz Idvora. Pod pojmom „Bulevar“ Novosađani međutim smatraju Bulevar Oslobođenja, još jednu probijenu saobraćajnicu.
Na raskrsnici Pupinovog bulevara sa Jevrejskom ulicom i Pozorišnim trgom nalaze se četiri građevine, svaka kao simbol svoje decenije kada je sagrađena:
Robna kuća „Nork“ – simbol socijalističkog potrošačkog društva tokom sedamdesetih godina XX veka
Srpsko narodno pozorište, megalomanski projekat izveden u ranim osamdesetim, kao simbol neprikosnovenog nepoštovanja svih urbanih parametara, počevši od prava pojedinaca na vlasništvo i prava grada na kvalitetan ambijent Jevrejske ulice
Nedovršena građevina naivnog postmodernističkog stila koja reprezentuje devedesete
Poslovna zgrada „Matijević“, prema prvonagrađenom konkursnom projektu arh. Branislava Mitrovića, kao simbol tranzicionih godina posle 2000.
Autor: www.itinereri.org
