Izložbenu i muzeološku sezonu, Muzej savremene umetnosti Vojvodinen (MSUV), započeo je sinoć, impozantnom retrospektivnom izložbom “Natrag; Božidar Mandić i porodica Bistrih potoka”, autora Nebojše Milenkovića.
Renesansna i posve neobična pojava, kako u umetničkim tako i životnim ispoljavanjima, Božidara Mandića koji je za bezmalo pola veka stvaralaštva, iznedrio 22 knjige (poezije, eseja, lirskih zapisa, pripovedaka), realizovao 20-ak samostalnih izložbi i isto toliko pozorišnih predstava a performansa nebrojeno, bio je izazov kustosu, istoričaru i teoretičaru umetnosti, Milenkoviću da se upusti u pokušaj sagledavanja i iščitavanja poetike tzv. divljizma i Mandićeve neverbalne filosofije zasnovane na prirodnoj ravnoteži i usaglašenosti etičkih i estetskih principa sa prirodom, budući je Božidar i pionir i utemeljitelj, umetničke komune – Porodice bistrih potoka, koja od 1977. godine živi i stvara u zaseoku Brezovica, podno planine Rudnik. Zasnovana na načelima – Filosofija zemlje, otvoreni dom, siromašna ekonomija i umetnost, komuna Porodice bistrih potoka organizuje, međ ostalim i Festival alternativnog pozorišta “Šumes” (Šumski susreti) i dodeljuje Nagradu Porodice bistrih potoka, intelektualcima koji se bore za prirodu a koja se sastoji od plakete izrađene na dasci sa upirografisanim imenom, litrom izvorske vode, kilogramom crnog hleba i novčanim iznosom od deset dinara (međ laureatima su i Ljubivoje Ršumović, Emir Kusturica, Ružica Sokić, Zagorka Stojanović, itd).
Kako je estetički, poetički i stvaralački diskurs, Boška Mandića i nalagao, otvaranje retrospektive je započeto hepeningom “Unatrag” u izvođenju pozorišne trupe Porodice bistrih potoka, da bi potom, dr Zvonko Maković (književnik, predsednik Društva povjesničara umjetnosti Hrvatske), te večeri kao Mandićev, prijatelj iz vremena referentne novosadske Tribine mladih i stilske formacije – konceptulalizma, istakao:
“Bit Mandićeve umjetnosti je život,ili kako je to Boško rekao,u periodu sa početka njegovog životnog i umjetničkog sazrevanja: ‘Kada umjetnik kaže – to je umjetnost,to i postaje umjetnost’,što je credo koji je Mandić konzistentno i dugotrajno pretočio u neposrednu praksu“, istakao je dr Maković.
Pokušavajući u sublimnoj formi, da predstavi poluvekovnu Mandićevu umetničku praksu, njegov ispisnik i autor monografije, Milenković je podsetio prisutne na činjenicu da je Mandić pripadao avangardnoj sceni koja se okupljala oko Tribine mladih, časopisa “Index”, “Polja” i “Uj simposion” sedamdesetih godina prošlog veka zajedno sa (današnjim NINovim laureatom )Slobodanom Tišmom, bratom Miroslavom Mandićem, Vladom Kopiclom, Peđom Vraneševićem, Anom Raković, Čedom Drčom, Mirkom Radojčićem, Lanom Bjelić, Laslom Kerekešom, Juditom Šalgo, Otom Tolnaijem, Slavkom Bogdanovićem, Vujicom Rešinom Tucićem i brojnim drugim darovitim i mislećim stvaraocima naše varoši.
O realnom utopisti, suprotstavljenom globalizmu, civilizacijskom svekonzumerstvu, blagodatima i tehnologijama, Božidaru Mandiću, možda govori i podatak koji Nebojša Milenković navodi:
“Mandićev životni optimizam se može izučavati kao malo ekonomsko čudo-prevashodno po pitanju bezbrižnog življenja sa minimumom novčanih sredstava.U ovom kontekstu često citiram Boškovu izjavu u kojoj kaže ‘kada ima tri hiljade dinatra u džepu, on u opšte ne mor da brine o budućnosti’. Kao u životu, i u umetnosti Božidar se zalaže za stvaralaštvo koje egzistira sa minimumom novca. Tako se jednom, bio i obratio Ministarstvu kulture Republike Srbije, godine 2014 sa molbom da mu pomogne u održavanju festivala ‘Šumes’ novčanim sredstvima od 12 dinara!“, priča kroz osmeh Nebojša Milenković.
Zaista impozantan broj namernika i posetilaca sinoć, se stekao u MSUV, o Mandićevoj retrospektivi, a međ brojnima, prepoznasmo, gotovo sve kadgodnje pominjane konceptualiste, te: teoretičarku medija i osnivača festivala “Video Medeja”, Veru Kopicl; talentovanu mladu slikarku, Galu Čaki; slikare i umetnike Aleksandra Pedovića; Dragomira Ugrena, Ivana Karlavarisa; arhitektu Vladu Rakića; kompozitora i arhitektu Peđu Vraneševića; Silviju i Relju Dražić i brojne druge.
Autor: Teodora Ž. Janković
Foto: Marko Ercegović
