U Muzeju savremene umetnosti Vojvodine u utorak 24. februara biće otvorena izložba radova Ane Bešlić “Emancipacija forme – Skulpture u javnim zbirkama i muzejskim kolekcijama: Izbor 1954-2001.”
Autorka i kustoskinja izložbe je Suzana Vuksanović
Tokom duge i plodne umetničke karijere, kao ni nakon njene smrti 2008, skulpture Ane Bešlić do sada nisu izlagane u Novom Sadu u formi samostalne izložbe, kaže se u najavi.
Izbor radova Ane Bešlić iz javnih/muzejskih zbirki u Subotici, Beogradu, Boru, Kraljevu i Novom Sadu, biće pokazan kao kombinacija hronološkog i tematskog/problemskog pregleda, sa ciljem bližeg upoznavanja sa njenim bogatim opusom, sa jedne, kao i problematizovanja određenih, ključnih stvaralačkih ciklusa, sa druge strane.
Uočena su četiri perioda rada i umetničkog razvoja Ane Bešlić: Školovanje (do 1954), Asocijativna forma (1954-1962), Prelazni period (1962-1966) i Razdoblje sfere (od 1966) sa ciklusima Bojena lopta, Portret i Disk.
Velika izložba Henrija Mura održana 1955. u Beogradu imala je preloman značaj u smislu uspostavljanja nove paradigme “organske” i “vitalističke” apstrakcije koja će podstaknuti razvoj socijalističkog modernizma u skulpturi. Ujedno, Murova poseta Rosandićevoj radionici, uz prethodna studijska putovanja saradnika Radionice (1952. Pariz; 1953. Grčka; 1954. 27. Venecijansko bijenale), izvršiće direktan i presudan uticaj na proces formiranja prve posleratne generacije vajara.
Ana Bešlić pripadala je i krugu mladih vajara u grupi “Prostor 8” (1957-1958) koji su nastojali da dokažu “mnogostrukost značenja skulpture u kompleksima arhitektonskih celina ili gradskih parkova”. Kako ideja o prikazivanju umetničkih radova publici koja nije obavezno i posetilac galerija nije mogla da sačuva kontinuitet, grupa se razišla nakon četiri priređene izložbe na otvorenom.
Anu Bešlić je među prvima prava umetnička radoznalost i moderan senzibilitet nagonio da putokaze ličnog razvoja i postizanje vlastitog plastičkog izraza traži van tradicionalnih tokova i u prevazilaženju određenosti osnovnih elemenata skulpture. Već početkom pedesetih napušta predstavljački pristup socijalističkog realizma i okreće se mogućnostima primarnih oblika i novim optičko-taktilnim uslovima skulpture (Sedeći torzo, 1953; Torzo, 1954; Materinstvo, 1956).
Od šezdesetih sa prve dve u nizu skulptura istog naziva Otvorena forma I (1966) i Otvorena forma II (1967) koje donose definitivno rešenje u obliku sferoida, savršeno glatke površine i specifične taktilnosti, uz dve neosporne novine: boju i poliester kao novi materijal savremene tehnologije ─ do kraja veka njen i svesni i intiutivni oblikovno-kreativni proces u celosti je bio posvećen “istraživanju potencijalnosti jedne forme i njenih perceptivnih, optičkih i plastičkih varijacija i transformacija.”
Nedavno je sa stanovišta feminističke istorije umetnosti, primećeno da asocijativni oblici Ane Bešlić vode ka poimanju ‘ženskog’ doživljaja skulptorskog tela kao rodnog (gender) tela. Rodna, gotovo genitalna, asocijativnost bitna je odrednica njene skulptorske emancipacije i uloženog napora u prevazilaženje formalizma, ka otvaranju forme i relativizaciji odnosa ‘unutrašnje-spoljašnje’ u skulpturi i životu (odnosno ženskom telu).
Portreti Ane Bešlić predstavljaju ličnost na sasvim novi način. U ovom, prividno izdvojenom/zasebnom, ciklusu nastajalom od 1979, među portretisanima su najčešće Miroslav Krleža, Milena Pavlović Barili, Marija Crnobori, Gabrijel Stupica, Katarina Ambrozić, Vladimir Dedijer, bliski prijatelji, ali i Tina Tarner.
I ovde su u pitanju loptasti volumeni, ali obeleženi za fizionomiju karakterističnim podatkom. Bešlićka, dakle, od lopte gradi portret, oslobođena svake konvencije u tretmanu ljudske glave i konkretnog portretisanog/prepoznatljivog lika. Sugestivni akcenti (grimase, mimika i izrazite identifikacione crte lica), metaforičke i erotske naznake, duhovite opaske (od humora do blagog karikiranja) čine njen inventar sredstava za rad, dok osnovu portreta predstavlja i dalje sfera, dakle apstraktna a višeznačna (metafizička?!) forma.
U ciklusu Jastuci I–XVII iz 1987–88. krajnje redukovani skulptorski uzorak ‘jastuka od poliestera’ uz minimalne varijacije, asocijativnost, intimnost i otmenost, otvorena je potencijalnost za još mnogo toga što može biti izrečeno, prećutano, nagovešteno ili tek anticipirano ovim motivom.
Poziciju modernističke skulptorke u vajarstvu, gotovo isključivo muškom umetničkom pozivu na jugoslovenskom umetničkom prostoru, Ana Bešlić je osvojila oslobodivši se, hrabro i bez ustezanja, dogme socijalističkog realizma, emancipacijom “motiva”, tema, sadržaja, materijala i radnog procesa, sledeći spontano i elegantno svoju putanju osvajanja slobode za novi oblikovni kvalitet, od asocijativne forme do forme kao rodnog tela, od jezika aluzivnih oblika i oblikovanja do autonomne skulpturalnosti.
Otvaranje izložbe zakazano je za 19 časova, a postavka se može pogledati do 19. marta.
Autor: Rtv
