Pozorje je na polovini svoga ovogodišnjega festivalskoga ciklusa. I dakako, sve se zahuktalo – do vrhunca. Glede pratećeg, a tradicionalnog programa Pozorja Mladih – studenti iz inostranstva i regiona, sa svojim profesorima, teotrolozima i kritičarima, pokazivali su svoje buduće zanatsko umeće u predstavama: “Morska so”, po tekstu Emila Boneva u izvođenju Akademije lepih umetnosti i multimedija iz Prestonice; moskovski GITIS je prikazao svoju postavku, Šekspirovog “Sna letnje noći”, akademci umjetnosti iz Banja Luke igrahu od Ćopića, preko Kočića, Lazarevića do Bulgakovljevog “Zojkinog sna”, dočim su studenti AU Beograd predstavili svoj dosadašnji obrazovni proces kroz dela Jukija Mišime “Markiza de Sad” i Nušićeve “Ožalošćene porodice”.
U okviru pratećih programa, predstavljena je i knjiga Milana Đokovića, “Dnevnik jednog upravnika” u gornjem foajeu scene “Pera Dobrinović”, netom što će započeti centralna manifestacija toga petog Sterijanskoga dana – takmičarski deo Pozorja.
Takmičarski deo programa o polovini najreferentnijeg teatarskog festivala u na i regiji, mogao bi se kometno nazvati po parafrazi eseja Iva Andrića “O priči i pričanju”, ergo o odnosu priče (literature) i Života.
Bio je to fete du jour, svim marišnicima, Sterijancima i ljubiteljima antologijskih gromandnih romanesknih pisaca – Bore Stankovića i Iva Andrića.
Naime, u smelom i eksplozivnom dramaturškom predlošku, svojevrsnoj kompilaciji celokupnog literatrnog dela Stankovića, talentovana dramaturškinja, Jelena Mijović, oslonjena dakako, na priču iz “čitanki” – Uvela ruža, dala je šlagvort i izuzetne smernice reditelju i scenografu “Ruže uvele”, Pozorišta “Bora Stanković” iz Vranja, Milanu Neškoviću za jedno hrabro čitanje južnjačkog derta, melanholijske tragike, neveselosti životnih sudbina protagonista (Adžika – Radmila Đorđević; Marija – Žetica Dejanović; Kosta – Bojan Jovanović; Stana – Kristina Janjić Stojanović; itd…)
Briga o formi i obzirima, nesuđenim zakonima palanačke, kasanske sredine, svakako vodi gotovo sve likove, ove uspele inscenacije dela anotologijskog srpskog realističara, ka tragedijama smrti ili ka tragedijama življenja života, koji je gori od smrti.
Publika koja sedi na sceni, posmatrajući “priču” i uverljivo pričanje naratorke, Ciganke, Tamare Stošić dok posmatra radnju – ine drame junaka “Ruže uvele” na praktikablima u obliku ringa, takođe je moćna i sugeriše, podjednakost užasa i života i smrti, koji su promašeni iz brojnih razloga -sredine, karaktera, sticaja oklnosti, tradicionalnih okvira, itd.
Naš najpoznatiji roman unutar korpusa Svetske književnosti, Andrićeva Nobelovom nagradom ovenčana na “Drini ćuprija” adaptirana i režirana, vedetom javnog i teatarskog regionalnog iskazivanja, Kokanom Mladenovićem, nanovo je publiku naterala na ovacije, kao i toliko puta do sada. Jer, ova “Drina” jeste “bistru vodu zamutila” na gotovo svakom festivalu na kome se odigrala, pobrojavši tušta i tma nagrada za rediteljsko čitanje, adaptaciju, glumu, scenografiju, kostim, kompoziciju. Nekoliko puta do sada, sam pisala o tome koliko me je postavka Mladenovićevog čitanja Andrića duboko i tektonski pomerila (gledala sam je više puta). Budući sam vokacijski profesor književnosti, mene reči, njihova semantika, struktura dela, same po sebi najviše intrigiraju. Andrić slovi za pisca tzv. tektonske rečenice (kad je započne na A-4 formatu završava je na drugoj strani, da se malo našalim) i apsolutno sam svesna koliko je bilo potrebno umešnosti dvojcu Jovanov – Mladenović prilikom stvaranja dijaloških formi u ovom romanu ciklusu (priče povezane osnovnom niti o višegradskoj kasabi u viševekovnom nizu kroz koje se prelamaju različite kulturne – političke i istorijske okolnosti u žrvnju savremenika tih vekova). O predstavi Kokana Mladenovića i ansambla SNP-a, mislim da su ispisane stranice i stranice inih smatranja, a ja i nadalje mislim, isto što i publika, da imamo maestralno, hrabro, umetnički slobodno uprizorenje nimalo jednostavnog referencijalnog dela Istorije srpske književnosti.
O koncu, Vaš omiljeni deo mojih prikaza, ogleda se u činjenici, koga je bilo u društveno i socijalnom pogledu, iskazivanja estetičkih i etičkih svetonazora, statusa u društvu i brojnih drugih pokazatelja “bivanja delom javnoga glam life-a” Srbije.
Sinoć, i šaroliko i neobično – ljubitelji srpskih pisaca i literature, opozicioni prvaci i pozicioni savetnici, predstavnici diplomatskoga kora, doktori, profesori, glumci, i ostali umetnici, a međ njima i : Saša Janković, predsednički kandidat o netom završenim izborima, koji je došao u pratnji supruge; Nj. E. Ambasador SAD, Kajl Skot i supruga mu Nevenka, koji su proveli ugodne trenutke u salonskim divanima sa izdavačem i novinarom, Robertom Čobanom, rediteljem, Kokanom Mladenovićem i direktorom Sterijinog pozorja, Miroslavom Mikijem Radonjićem. Od predstavika vlasti behu tu i gradski zvaničnici: načelnica Uprave za kulturu, Vesna Srdanov, te načelnik uprave za privredu, Saša Bilinović sa suprugom. Boje univerziteta “branili su”: dr Ljiljana Pešikan Ljuštanović i suprug joj, dr Jovan Ljuštanović; dr Mikloš Biro; dr Jovan Popov; dr Agota Kovač Vitai; dr Adriana Videnović, dr Šarkić; upravnica Spomen zbirke Pavla Beljanskoga, dr Jasna Jovanov; omiljeni gradonačlenik međ Bovosađanima, dugovečni Jova Dejanović sa suprugom, Borislavom; analitičar i savetnik odlazećeg Kancelara Vučića, Branko Radun; upravnik SNP, dr Zoran Đerić; kompozitor, Boris Čičovački; zamenica direktora Baletske škole, Aleksandra Ketig; direktor Drame SNP, Miodrag Petrović; glumci: Predrag Momčilović, Sonja Damjanović; Ivan KraljSonja Stipić i drugi…; pisac Božidar Knežević i reditelj Momčilo Momčilović; Mileta Prodanović; umetnička direktorica SNP – Nevena Janać; Klara Vukov; teatrolozi Miroslav Radonjić i Dejan Penčić Poljanski; direktor Bitefa, Miloš Latibović; Vesna Farkaš, Voja Alimpić, Miroslav Stajić; Ana Tasić; Tanja Nježić; Voja Soldatović, a dakako i članovi žirija: Predrag Miki Manojlović; akademik Isidora Žebeljan; glumica Emina Elor; reditelj Aleksandar Popovski, Ivan Koči; Zoran Maksimović i brojni drugi.
Autor: Teodora Ž. Janković
Foto: Srđan Doroški
