Arheološka istraživanja u Čurugu i okolini Muzej Vojvodine obavlja od 1997. godine, kontinuirano. Najpre su to bila istraživanja isključivo zaštitnog karaktera na nalazištu Stari vinogradi.
Na ovom nalazištu obavljeno je jedno od najvećih arheoloških istraživanja u Srbiji, a nalazi iz više od 1.000 objekata od bronzanog doba, preko mlađeg gvozdenog doba i rimskog perioda, do srednjovekovnih epoha i 17-18. veka dali su osnovu za mnogo bolje sagledavanje istorije tih epoha u celom srednjem Podunavlju.
Potom su u okviru projekta “Arheološki park Čurug” istraživanja proširena na još četiri nalazišta: Detelinara 1 (groblje sa kremacijom na smeni era) od 2008, Detelinara 2 (groblje sa inhumacijom 2. do 4. veka) od 2016, Boronj (višeslojno nalazište rimskog i srednjovekovnog doba) od 2022, kao i Gradište, u ataru Žablja (naselje starijeg gvozdenog doba) od 2022. godine.
Danas je to kompleks arheoloških nalazišta koji pokriva istoriju dugu poslednjih 2.500 godina, sasvim sigurno jedan od najbogatijih u Srbiji, kažu u Muzeju Vojvodine.
Od 2018. godine sa timom Muzeja Vojvodine sarađuje i tim iz muzeja Ermitaž iz Sankt Peterburga, iako su se i pre toga u istraživanja povremeno uključivali stručnjaci iz drugih arheoloških institucija Rusije. Sveukupno, u istraživanja u Čurugu je bilo uključeno više od 250 učesnika.
Trenutno se istraživanja vode na nalazištu Gradište koje je 2022. godine prepoznato kao naselje starijeg gvozdenog doba, na uzvišenoj poziciji potesa Veliki Rit u žabaljskom ataru. U pitanju je lesni plato približnih dimenzija 60×15 metara, koji je značajno oštećen životinjskom aktivnošću i obradom zemlje u podnožju, pa nam njegove prvobitne dimenzije ostaju nepoznate.
Na ovom nalazištu prošle godine istražen je jedan objekat (najverovatnije silos) sa nalazima koji se mogu odrediti u razvijenu fazu Bosutske kulture. Ovogodišnja istraživanja ukazala su na sedam novih objekata, od kojih je bilo moguće u celosti istražiti njih pet, budući da su ostali objekti uništeni upravo njihovim ukopavanjem.
To pre svega ukazuje na dug period života u ovom naselju. Među istraženim objektima ističu se tri zemunice sa nabijenim podom, obnavljanim više puta. Ukopane su u tlo u proseku oko 1,5 metara dubine, sa jamama za stubove koji nose nadzemnu, odnosno krovnu konstrukciju. Oblik kuća varira od kružnog do izduženog, skoro pravougaonog.
U jednom objektu pronađeni su delovi oštećenog ognjišta. Prikupljen je veliki broj nalaza koji uključuju fragmentovane keramičke posude, izuzetne izrade i kvaliteta, tipične za razvijenu i kasnu fazu bosutske kulture koja se prema postojećoj hronologiji veoma široko datira od 750-300. godine pre n.e. Daljim istraživanjima biće moguće preciznije utvrditi vreme života na žabaljskom Gradištu.
Stanovništvo koje je stanovalo u ovim kućama bavilo se lovom i ribolovom, kao i uzgajanjem domaćih životinjskih vrsta, na šta ukazuje veliki broj životinjskih kostiju koje su pronađene u objektima. Posude velikih dimenzija-pitosi za žito i postojanje silosa ukazuju i na uzgajanje i čuvanje žitarica.
Ovogodišnji nalaz gvozdenog slitka u jednoj od zemunica daje veoma značajan podatak da se stanovništvo ovog naselja već bavilo nekim vidom metalurgije u ranom gvozdenom dobu. U širem kontekstu, značaj daljeg istraživanja je izuzetno veliki, imajući u vidu da imamo mali broj istraženih nalazišta starijeg gvozdenog doba i nepotpunu sliku o populaciji koja dočekuje dolazak na ove prostore Kelta i pada pod uticaj njihove kulture, navode u Muzeju Vojvodine.
Izvor: 021.rs
Foto: Muzej Vojvodine
