Grad heroj – Novi Sad danas slavi 74 godine od oslobođenja od fašizma.
Tog 23. oktobra 1944. godine u Novi Sad su nakon tri i po godine okupacije ušle jedice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije. Za njima su stigle i jedinice Crvene armije koje su nastupale od Beograda ka Mađarskoj sa partizanima i zajedno su ka Mađarskoj i Hrvatskoj gonili fašističke trupe Mađarske, Nemačke, Nezavisne države Hrvatske, četnike Draže Mihajlovića i druge kvislinške trupe koje su bežale.
Oslobođenje je Novi Sad dočekao razoren, sa trećinom stanovnika manje nego pre rata, jer je preko 20.000 ljudi proterano, a više od 5.000 ubijeno u stratištima, odnosno poginulo u jedinicama NOB-a.
Nebrojeni su zločini koje su počinili mađarski fašisti, nemački nacisti i hrvatske ustaše nad Srbima, Jevrejima, Romima, rodoljubima i pripadnicima NOB-a na području Novog Sada, koji je tada bio podeljen u dve države: bački deo grada je pripojen Mađarskoj, a sremski Nezavisnoj državi Hrvatskoj.
Najmonstruozniji zločin je bila Racija januara 1942. godine kada je pod led Dunava bačeno više od 800 Jevreja, 400 Srba i desetine Roma i drugih stanovnika.
Više o stradanju Novog Sada u Drugom svetskom ratu pročitajte u ovom tekstu 021.rs.
Samo oslobođenje Grada je prošlo bez većih borbi izuzev manjih okršaja sa odstupnicama nemačke i mađarske vojske izvan naselja. Kako su zabeležili hroničari, već 22. oktobra popodne nakon rušenja preostalog mosta na Dunavu u Novom Sadu i Petrovaradinu, skoro da nije bilo više ni jednog okupatorskog vojnika.
Mada neki izvore navode da su neke jedinice ušle u Novi Sad 22. oktobra, nesporno je da prve veće jedinice ulaze u Novi Sad 23. oktobra rano ujutro. Prvi ulaze pripadnici Novosadskog partizanskog odreda koji su već oko 6 časova marširali centrom praćeni građanima, a potom stižu i ostale jedinice NOVJ i posle Crvene Armije.
U Sremu, na teritoriji koja je bila deo NDH, 22. oktobra nastupaju pripadnici VII Vojvođanske brigade. Oni će razoružati preostale domobrane na Tvrđavi i nastaviti gonjenje neprijatelja uz Dunav, a 23. oktobra će u grad poslati delegaciju koja će na Keju biti dočekana sa oduševljenjem.
Novi Sad od 1975. godine nosi ime Grad heroj, kada je dobio Orden narodnog heroja zbog žrtava koje je pretrpeo u ratu.
Danas će ovaj važan datum u istoriji Novog Sada biti obeležen različitim programom. Predstavnici Grada i Vojske Srbije, kao i Gradskog odbora SUBNOR-a položiće vence na Spomen groblju i spomenik Novosadskom partizanskom odredu na Čeneju.
Takođe, u Skupštini grada biće dodeljene Oktobarska nagrada i Novembarska povelja. Takođe, u Domu Vojske na Beogradskom keju održaće se Svečana akademija SUBNOR-a.
Pored toga, danas će u Novom Sadu Antifašistička koalicija organizovati javnu akciju.
Izvor: 021.rs
Foto: Pixabay
