Ugledna nagrada “Sreten Marić” za najbolju esejističku knjigu iz oblasti književnosti i filozofije u 2021. i 2022. godini, koju dodeljuju Biblioteka Matice srpske i Skupština opštine Kosjerić, pripala je prof. dr Mihajlu Pantiću, za knjigu “Aleksandrijski sindrom 5” u izdanju Akademske knjige (Novi Sad, 2021). Jednoglasnu odluku doneo je žiri u sastavu Katarina Marić Leobardi, Radovan Popović i Gojko Tešić.
Nagrada koja nosi ime jednog od vrhunskih srpskih esejista i prevodilaca Sretena Marića (1903–1992), dodeljuje se tradicionalno svake druge godine. Ustanovili su je Biblioteka Matice srpske i opština Kosjerić i biće dodeljena narednog meseca 2023. godine u Kosjeriću.
Obrazloženje žirija
Za više od četiri decenije praćenja i tumačenja savremene srpske književnosti, podjednako poezije, proze i esejistike, Mihajlo Pantić, ujedno i vrlo inventivan pripovedač, stvorio je razuđen književnokritički opus u kojem se s jedne strane praktično primenjuju iskustva i saznanja aktuelnih teorijskih pravaca, a sa druge čuva stilska pregnantnost i retorička prijemičivost starije esejističke škole oličene u delu Sretena Marića i drugih najznačajnijih srpskih kritičara i esejista minulih vremena.
Da je tako potvrđuje i Pantićev niz knjiga pod nazivom “Aleksandrijski sindrom” u kojima su sabrani i sistematizovani njegovi ogledi i kritike o savremenoj srpskoj prozi. Posebno je važno istaći širinu Pantićevih interesovanja, odnosno poetičku i generacijsku neisključivost, budući da on u pomenutoj kritičkoj kolekciji piše o gotovo svim značajnijim srpskim prozaistima od početka druge polovine prošlog veka pa sve do današnjih dana. Reč je, pritom, kako je primetio Slavko Gordić, “o agilnom, osetljivom i obaveštenom tumaču savremene srpske književnosti (…) u čijem vidnom polju nisu samo nesumnjiva i proverena imena naše nacionalne književnosti, nego i imena naših široj kulturnoj javnosti manje znanih savremenika bez čijeg udela u književnom stvaralaštvu ne bi bilo moguće obuhvatiti ni tematsko-stilski raspon, ni istorijski razvoj srpske književnosti.”
I u petoj knjizi “Aleksandrijskog sindroma”, opisujući i analizirajući opuse srpskih prozaika, od Vladana Desnice preko Danila Kiša do niza savremenika iz svoje i novijih generacija, Mihajlo Pantić dodatno osnažuje i potvrđuje stav iz uvodnog teksta pod naslovom “Jedan pogled na srpsku prozu XX veka” u kojem između ostalog zapaža “da je to veliko i u svakom pogledu dinamično (čitaj: tragično, nestabilno, krizno) razdoblje sa stanovišta vrednosti svakako najbogatije, a sa stanovišta zastupljenosti različitih stvaralačkih poetika svakako najraznovrsnije u dosadašnjoj nacionalnoj književnoj istoriji, te ga iz mnogih razloga nije nimalo lako upojmiti i svesti na makar okvirnu spekulativnu shemu.”
U ogledima o devetnaest srpskih romansijera i pripovedača Pantić daje delima saobražene, ujedno i referentne interpretativne okvire, čineći to na njemu svojstven, nepretenciozan način, mimo unificiranosti akademski “propisanih” shema tumačenja književnih dela, opet u duhu žive i danas aktuelne nacionalne esejističke tradicije. Proničući u srpsku prozu i posmatrajući je kao “estetski obeležen amalgam duhovnih, empirijskih i fikcionalnih (simboličkih) učinaka srpskog jezika i srpske nacionalne zajednice”, Mihajlo Pantić je i knjigom “Aleksandrijski sindrom 5” potvrdio pouzdanost svojih kritičkih uvida i procena i ujedno proširio svoj i inače vrlo bogat i razuđen književnokritički opus od tridesetak naslova.
U tom smislu, ogledi i kritike Mihajla Pantića, kako je povodom “Aleksandrijskog sindroma 5” zaključio Dragan Bošković, zaista “preglednošću i pronicljivošću karakterističnim za autorov diskurs, postaju svojevrsna poetička ‘šifra’ za razumevanje i savremene srpske literature i nacionalne kulture.”
Izvor: RTV.rs
Foto: Arhiva
