U prepunoj sali i dvorištu dvorca Eđšeg u Novom Sadu, juče je svečano otvorena izložba “JOŽEF”, a prisutnima su se najpre obratili v.d. zamenik načelnika Gradske uprave za kulturu Zorica Šijak i prof. dr Ferenc Nemet, istoričar kulture, autor teksta u katalogu “JOŽEF” koji je urađen na četiri jezika – srpskom, mađarskom, nemačkom i engleskom.
Izložba koja predstavlja evropske vrednosti i domete vojvođanske fotografije – dokumentarni rad, umetnička foto-istraživanja i “foto-metamorfoze” odnosno foto-performanse Jožefa Pehana (1875-1922) s kraja 19. i početkom 20. veka osmišljena je sa namerom da na adekvatan način obeleži 95 godina od smrti istaknutog vrbaškog slikara, fotografa, vajara, grafičara i primenjenog umetnika s posebnim akcentom na njegov malo poznat, ali izuzetno vredan fotografski rad.
Naime, već više decenija postoji izražena potreba revalorizacije, ponovnog vrednovanja i novog sagledavanja umetničkih vrednosti ovog sjajnog slikara i fotografa. Izložba ima prvenstveni cilj, da skrene pažnju javnosti na pionirski poduhvat umetničkih foto-istraživanja i traganja Jožefa Pehana: na prve vojvođanske akt-fotografije, koje je snimio još pre Prvog svetskog rata; na foto-metamorfoze s kraja 19. i početkom 20. veka, po čemu je on dostigao evropske domete u tadašnjoj fotografskoj umetnosti Vojvodine, ali i na umetničke iskorake u domenu njegovih ratnih, dokumentarnih fotografija, kao i na njegovu produkciju slikarskih “predstudija”. Sve su to bila traganja za novim umetničkim izražajnim mogućnostima u domenu fotografije, po čemu je on, u tom periodu, bio jedinstven u Vojvodini. Tek, više od pola veka nakon njegovih pionirskih foto-radova, fotografi su počeli ozbiljnije da eksperimentišu po uzoru na njega.
A da je svakako bio umetnik od formata, procenjujemo i na osnovu njegove umetničke ars poetike: “Sve što sam do sada činio i budem činio ubuduće, ne radim zbog para i zbog izdržavanja, već jedino zbog umetnosti, iako me moja materijalna situacija prisiljava da od toga živim, pre ću umreti od gladi, nego da i za korak skrenem s onog puta, koji je za mene sveti, i da umetnost podredim volji i želji jedne nerazumne publike.”
Kako bi dobili sveobuhvatniji prikaz dela i rada ovog umetnika i kako bi približili epohu u kojoj je umetnik stvarao, potrudio se Manual muzej zaboravljenih umetnosti – M.F.A.M. sa artefaktima iz svoje bogate kolekcije fotoaparata, studijskih kamera, foto opreme… iz perioda s početka 20. veka. Upravo ovom muzeju je vokacija ovaj period koji je i najharizmatičniji period ljudske istorije sa razvojem umetnosti, tehnike, tehnologije.
M.F.A.M. u svojoj kolekciji raspolaže sa 150.000 artefakata od kojih je veći deo iz epohe između dva Velika svetska rata. Pored ovih nazora, M.F.A.M. je sa svojim kreativnim timom MAD – Manual Art Department osmislio, dizajnirao i grafički opremio izložbu.
Izložbu i katalog realizovali su Gradska uprava za kulturu Grada Novog Sada, privatni kolekcionar Jovan Mandić i M.F.A.M. – Manual muzej zaboravljenih umetnosti u saradnji sa Kulturnim centrom Novog Sada.
Autor: NsHronika
Foto: Promo
