Premijera predstave “Smederevo 1941.“, rediteljke Ane Đorđević, odigraće se u Srpskom narodnom pozorištu, u petak, 27. septembra, na sceni „Pera Dobrinović“ s početkom u 19.30 časova.
Komad je posvećen velikoj tragediji koja se dogodila 5. juna 1941. godine u Smederevu, kada je u snažnoj eksploziji magacina municije, vojne opreme i goriva poginulo 17 glumaca Srpskog narodnog pozorišta (tada Narodno pozorište Dunavske banovine). Tom prilikom poginulo je, prema različitim svedočanstima, između 450 i 4.500 osoba, a uzrok eksplozije do danas nije otkriven.
Glavna tema drame je tragedija naših glumaca, a ovo je prvi put da se tom događaju posvećuje dramski komad.
U predstavi igraju: Tanja Pjevac, Milan Kovačević, Gordana Đurđević Dimić, Alisa Lacko, Jovana Mišković, Vukašin Ranđelović, Aljoša Đidić, Tijana Marković, Milovan Filipović i Marko Savković. Scenograf je Željko Piškorić, kostimograf Marina Sremac, kompozitor Draško Adžić.
Reč autora i reditelja:
– Dramski tekst i predstava „Smederevo 1941.“ bave se događajem koji se odigrao 5. juna 1941. u Smederevu, kada je unutar Tvrđave eksplodirala značajna količina oružja i municije, koju su nacisti, nakon kratkog aprilskog rata, oduzeli od poražene Vojske Kraljevine Jugoslavije i smeštali tu. Uzrok te nesreće do danas nije poznat, a tom prilikom Smederevo je potpuno razoreno.
Eksplozija je imala snagu bombe bačene na Hirošimu. Život je izgubilo preko hiljadu, a među njima i 17 glumaca Srpskog narodnog pozorišta, koje se tada zvalo Narodno pozorište Dunavske banovine. Tekst i predstava se bave ovim događajem u celini, s posebnom pažnjom usmerenom na sudbine tragično nastradalih glumaca, i njima u čast. No, tretman teme nije dokumentaristički. Uzimajući sve poznate okolnosti u obzir – a o događaju postoji dokumentacija, doduše ne dovoljno velika – konstruisala sam novu, originalnu priču, ne pominjući autentična imena pokojnih glumaca, i trudeći se da se celokupan događaj posmatra iz prelomljene perspektive, takve da se tumačenja pomenutih sudbina dovedu u vezu sa prirodom i uzrokom nacizma i zla uopšte.
Zbog toga sam se odlučila da, na bazi istorijskih fakata, izgradim nadrealističku, asocijativnu i fragmentarnu liniju radnje, tražeći konktekst koji omogućava slojevite interpretacije dokumenta.
Ko je ili šta je izazvalo eksploziju u Tvrđavi? Konačnog, dokazanog i uverljivog objašnjenja nema, i to odsustvo objašnjenja otvorilo mi je mogućnost da sama odlučim šta je konačna istina, a samim tim i šta je smisao eksplozije u predstavi. Sve se linije radnje, i sve činjenice u dokumentarnom materijalu, spajaju u predstavi unutar pojma fatuma, onoga što čoveka uči da nije gospodar svoje sudbine, lekciju koju uvek iznova, radi sebe, treba da uči, a koju je naročito bilo važno učiti u vreme divljanja nacizma, te, očajanjem izazvane, zastrašujuće deluzije, bazirane na osećaju moći i nadmoći. Postoji čvrsta, možda mistična, možda simbolična, mada, po mom osećaju, vrlo stvarna, veza između pojma Die Sonne i eksplozije u Smederevu, postoji čvrsta veza između našeg pojedinačnog uverenja o sopstvenoj superiornosti i pojave nacizma i fašizma. Oni se rađaju na planu najintimnijeg života, ličnog, porodičnog, ljubavnog, i šire, kao zraci, i uvećavaju i umnožavaju i dovode do eksplozija koje masovno uništavaju živote – Ana Đorđević.
Autor: NsHronika
Foto: Srđan Doroški
