U sklopu projekta “Muzeji Srbije, deset dana od 10 do 10” juče je u Zbirci strane umetnosti, zahvaljujući saradnji Muzeja grada Novog Sada i Srednje škole za dizajn “Bogdan Šuput”, održano predavanje “Vinčanska kultura i visoka moda” koje je prisutnima pružilo uvid u važan deo srpskog, ali i svetskog istorijskog kulturnog nasleđa, i priliku za susret sa mladim talentovanim ljudima širokog spektra znanja i umeća.
Predavanje koje je realizovano u okviru izložbe “Kostim neolitske, vinčanske kulture kao inspiracija za oblikovanje savremene kolekcije odeće” vrlo predano i studiozno, pokazujući impresivno poznavanje istorijskih prilika, evolucije mode, kao i uticaja socio-kulturnog faktora na njen tok i razvoj, vodio je istoričar umetnosti i saradnik Muzeja grada Novog Sada za modno kulturno nasleđe, Stefan Žarić.
Rušeći krute standarde koncepta izložbe i uobičajenog poimanja muzeja uvreženog u našoj društvenoj svesti, na jedan inovativan i nesvakidašnji način, ovaj šarmantni dvadesetčetvorogodišnji umetnik i ekspert proveo je publiku kroz kratak kurs i upoznavanje sa vinčanskom kulturom, njenim elementima i suštinom, ističući da je to kultura koja je obeležila neolit, mlađe kameno doba, period između četvrtog i petog milenijuma pre nove ere.
– Sa globalnog aspekta vinčanska kultura je najrazvijenija praistorijska kultura na svetu. Nijedna kultura na bilo kom kontinentu nije mogla da parira onome što je ona u petom milenijumu pre nove ere stvorila. Glavna ideja kojom se ova kultura vodila bila je ideja o metalurgiji, koja je u svom sirovom, primarnom obliku bila preteča današnje industrijalizacije – objasnio je Žarić dodajući da se vinčanska kultura razvijala na prostorima Srbije, Bugarske, Rumunije, Makedonije i Bosne, i da bi se vrlo lako, kao srpski produkt, mogla plasirati na mapu globalnog nasleđa.
Nakon završenih osnovnih studija u Sjedinjenim Američkim Državama, Stefan se uputio u Estoniju na master usavršavanje u oblasti istorije i teorije mode i odevanja, a studiju slučaja koju je prezentovao, inspirisala je teza o savremenoj umetničkoj praksi, što kako ističe moda svakako jeste, koja može da reinterpretira nasleđe, i pitanje – kako sa stanovišta nauke ona to nasleđe može da očuva.
– Kroz istoriju civilizacije i društveno-humanističke misli odeća je često smatrana za periferni motiv. U praistoriji ljudi nisu imali estetsku svest o odevanju, a praistorijski kostim bio je ništa više do funkcionalan. Tek kasnije dolazi do preloma kada odeća, na čelu sa strukturalistima i Umbertom Ekom, počinje da se poima kao ‘second skin’ odnosno druga koža, a sa pojavom hrišćanstva, u ranom srednjem veku, koliko god on bio konzervativan sa ove distance, nastaje osnovna ideja i temelj današnje visoke mode – rekao je u svom obraćanju Žarić.
Vodeći prisutne kroz primer vizantijske kulture kao jedne od najprisutnijih kulturoloških imperija u istoriji civilizacije, predavač je ukazao na brojne i značajne sociološke fenomene, kao i neupadljivo preplitanje mode sa svim aspektima života i stvarnosti, da bi potom reč prepustio profesorki umetničke škole “Bogdan Šuput”, Lidiji Stanković koja je zahvalila kustosu arheološke zbirke Muzeja grada Novog Sada Divni Gačić na pomoći i ideji u kreiranju ovog projekta, a potom pažnju usmerila ka pravim malim budućim zvezdama naše, a možda i svetske modne scene.
Sa idejom da kroz projekat reinterpretacije nasleđa vinčanske kulture prezentuju nacionalno, odnosno globalno umetničko blago, učenici završne godine tekstilnog odseka umetničke škole, baveći se arheološkim nalazima, modnom kolekcijom prikazali su svoje viđenje načina na koji jedna savremena umetnička praksa može da sačuva i prezentuje istoriju i nasleđe.
Obilazeći postavke i svoje kreacije, svako od njih govorio je o motivima i figurinama toga doba koje su ih inspirisale i vodile do realizacije projekta, o samom toku misli i rađanju vizije, a druženje je okončano uz iznošenje novih predloga i sklapanje dogovora o saradnji na nekim budućim novim projektima, jednako inspirativnim, impresivnim i izazovnim poput ovog neolitskog, vinčanskog.
Autor: Marija Milošević
Foto: Muzej grada Novog Sada
